Czy musisz oddać bratu połowę pieniędzy, które dostałeś na wesele?
Gdy zaczyna się walka o zachowek, emocje biorą górę nad rozsądkiem. Często widzę, jak spadkobiercy prześwietlają konta zmarłych rodziców z ostatnich 20 lat i sumują wszystko: przelew na 18-tkę, opłacenie czesnego za studia, kopertę z pieniędzmi na wesele, a nawet zakup wózka dla wnuka. Twierdzą, że to wszystko są darowizny, które powinny powiększyć zachowek.
Czy mają rację? Czy prawo naprawdę każe rozliczać się z każdego prezentu imieninowego? Na szczęście nie. Ustawodawca wprowadził wentyl bezpieczeństwa w postaci pojęcia „drobnych darowizn zwyczajowo w danych stosunkach przyjętych”. W tym artykule wyjaśnię Ci, gdzie przebiega granica między zwykłą pomocą rodzinną a darowizną, która słono kosztuje.
⭐️ KLUCZOWA ZASADA ANNY KLISZ (Do zapamiętania):
Zgodnie z art. 994 § 1 Kodeksu cywilnego, przy obliczaniu zachowku NIE DOLICZA SIĘ do spadku drobnych darowizn, zwyczajowo w danych stosunkach przyjętych. Oznacza to, że prezenty na święta, urodziny, chrzciny czy śluby są bezpieczne, o ile ich wartość nie odbiega rażąco od stopy życiowej Twojej rodziny.
Co to znaczy „drobna darowizna”? (Pojęcie względne)
W prawie nie ma sztywnej kwoty (np. „do 5000 zł to drobna, a powyżej to duża”). Wszystko zależy od sytuacji majątkowej rodziny.
- Dla rodziny zamożnej: Zakup samochodu średniej klasy dla studenta może być uznany za drobną darowiznę zwyczajową („u nas każde dziecko dostaje auto na 18-tkę”).
- Dla rodziny uboższej: Ten sam samochód będzie traktowany jako znaczący składnik majątku, podlegający doliczeniu do zachowku.
Sąd zawsze bada tzw. „dane stosunki”, czyli zwyczaje panujące w Waszym środowisku i możliwości finansowe spadkodawcy.
Studia, kursy, wycieczki – darowizna czy obowiązek?
To bardzo ważny aspekt. Rodzice mają obowiązek alimentacyjny wobec dzieci, które nie są się w stanie same utrzymać. Dlatego:
- Finansowanie studiów i utrzymania: Pieniądze na akademik, czesne czy jedzenie podczas studiów to zazwyczaj realizacja obowiązku alimentacyjnego, a nie darowizna. Tego się nie dolicza!
- Finansowanie wychowania: Koszty „wykształcenia ogólnego i zawodowego” są wyłączone z zaliczania na schedę spadkową (przy dziale spadku), a przy zachowku często traktowane są podobnie – jako inwestycja w dziecko, a nie prezent.
Jednak jeśli ojciec opłacił Ci luksusową podróż dookoła świata po studiach – to już może zostać uznane za darowiznę podlegającą doliczeniu. Więcej o tym, co dokładnie wchodzi w skład wyliczeń, piszę w artykule: Darowizna a zachowek – zasady ogólne.
Historia Pani Beaty – spór o wesele
Brat pozwał Panią Beatę o zachowek. W wyliczeniach uwzględnił fakt, że 10 lat temu rodzice sfinansowali Pani Beacie huczne wesele za 40.000 zł. Brat twierdził, że to darowizna, którą należy doliczyć do masy spadkowej, tak jak zachowek od darowizny nieruchomości.
W sądzie wykazaliśmy, że w ich rodzinie i środowisku (klasa średnia) finansowanie wesela córce jest zwyczajem powszechnie przyjętym i nie przekraczało możliwości finansowych rodziców w tamtym czasie. Sąd uznał, że była to drobna darowizna zwyczajowo przyjęta i odjął te 40.000 zł od wyliczeń. Pani Beata zaoszczędziła dzięki temu kilkanaście tysięcy złotych.
🎥 Zobacz wideo: Darowizna a zachowek – zasady ogólne
Co wchodzi, a co nie wchodzi do puli? Jak rozróżnić pomoc rodzinną od wyprowadzania majątku? W tym filmie omawiam mechanizm doliczania darowizn.
Uwaga na „drobne” przelewy, które stają się „wielkie”
Jest pewien haczyk. Jeśli mama przelewała Ci „drobne” 500 zł, ale robiła to co miesiąc przez 10 lat, to suma tych przelewów wynosi 60.000 zł. Sąd może uznać, że nie były to prezenty okazjonalne, ale stała renta lub znacząca darowizna pieniężna. To może prowadzić do zbiegu prawa do zachowku, gdzie otrzymane środki pomniejszą Twoje roszczenie.
FAQ – Pytania o prezenty i zachowek
Czy muszę mieć paragony na prezenty?
W procesie o zachowek ciężar dowodu spoczywa na tym, kto twierdzi, że darowizna miała miejsce. To Twój przeciwnik musi udowodnić, że dostałeś te pieniądze. Jednak warto trzymać dowody na to, z jakiej okazji był przelew (np. tytuł przelewu: „Na 18 urodziny”).
Czy darowizna samochodu to „drobna darowizna”?
Zazwyczaj nie. Samochód to składnik majątkowy o znacznej wartości. Chyba że jest to stary, mało warty pojazd lub rodzina jest bardzo zamożna.
Co z prezentami dla wnuków?
Prezenty dla wnuków (rower, komputer) są zazwyczaj traktowane jako drobne i zwyczajowe. Co więcej, darowizny na rzecz wnuków nie doliczają się do zachowku należnego dzieciom (Twojemu rodzeństwu), o ile rodzic wnuka żyje. (Zobacz też: Zachowek po 10 latach od darowizny).
Walcz o sprawiedliwą wycenę
Nie pozwól, by chciwość rodziny zmieniła piękne wspomnienia z wesela czy urodzin w sądowy koszmar. Prawo chroni zwyczaje rodzinne, ale musisz umieć to udowodnić. Jeśli masz wątpliwości, jakie dokumenty przygotować, sprawdź moją listę: Jak przygotować się do spotkania z prawnikiem?.
Inni czytali również: Kto płaci zachowek – czy obdarowany musi płacić?
Twój brat wylicza Ci każdą złotówkę otrzymaną od rodziców? Nie wiesz, czy Twoje darowizny są „drobne” w świetle prawa? Skontaktuj się ze mną. Ocenię Twoją sytuację procesową.
Rodzina chce doliczyć Twoje prezenty do spadku?
