Spłata rodzeństwa – Zasady, terminy i odsetki. Jak nie zbankrutować, przejmując dom?
Sąd wydał wyrok: dom rodziców przypada Tobie. Sukces? Tylko połowiczny. Wraz z aktem własności dostałeś „prezent” w postaci obowiązku spłaty rodzeństwa. Jeśli dom jest wart 800 tysięcy złotych, a dziedziczycie po połowie, musisz oddać bratu lub siostrze 400 tysięcy. Gotówką. Tu i teraz. Dla większości Polaków to kwota zaporowa, oznaczająca konieczność brania kredytu na 30 lat lub… sprzedaży tego dopiero co odziedziczonego domu.
Wielu spadkobierców wpada w panikę, widząc kwoty w pismach procesowych. „Skąd ja wezmę pół miliona w dwa tygodnie?!”. Spokojnie. Prawo spadkowe (a konkretnie Kodeks Cywilny) przewiduje koła ratunkowe dla osób, które przejmują majątek, ale nie mają gotówki. Możesz walczyć o odroczenie terminu płatności, a nawet rozłożenie go na raty przez dekadę. W tym artykule wyjaśnię Ci, jak grać na czas w sądzie i ile wyniosą odsetki, jeśli się spóźnisz.
⭐️ KLUCZOWA ZASADA ANNY KLISZ (Do zapamiętania):
Sąd nie jest bankiem, ale ma władzę, której bank nie posiada. Na podstawie art. 212 Kodeksu Cywilnego sąd może rozłożyć Twoją spłatę na raty na okres do 10 lat. To absolutne maksimum. W praktyce sądy rzadko dają aż tak długi termin (zazwyczaj 2-5 lat), ale jeśli udowodnisz trudną sytuację życiową i brak zdolności kredytowej, jest to możliwe. Pamiętaj jednak: spłata ratalna to wyjątek, a nie reguła. Musisz o nią aktywnie wnioskować!
Termin płatności – kto o nim decyduje?
Jeśli dogadasz się z rodzeństwem u notariusza (umowny dział spadku), termin ustalacie sami. Może to być miesiąc, rok, albo „po sprzedaży innego mieszkania”.
Jeśli jednak idziecie na noże w sądzie, to sędzia w postanowieniu końcowym wpisze datę.
Standardowo sądy orzekają termin od 1 miesiąca do 6 miesięcy od uprawomocnienia się orzeczenia. Sąd wychodzi z założenia, że proces trwał na tyle długo (często lata), że miałeś czas na zgromadzenie środków lub załatwienie kredytu hipotecznego. Jeśli nie zdążysz zapłacić w terminie, druga strona idzie do komornika, a ten zajmuje nieruchomość.
Odsetki – cichy zabójca budżetu
Spłata to nie wszystko. Jeśli sąd wyznaczy termin płatności na „1 stycznia”, a Ty zapłacisz „1 lipca”, musisz doliczyć odsetki ustawowe za opóźnienie.
Obecnie (stan na 2025 r.) są one wysokie i wynoszą ponad 10% w skali roku. Przy kwocie spłaty rzędu 200.000 zł, każdy miesiąc zwłoki to dodatkowe ok. 2000 zł długu!
Co ważne, przy rozłożeniu na raty przez sąd, mogą pojawić się dwa rodzaje odsetek:
- Odsetki za opóźnienie: Naliczone, gdy nie zapłacisz raty w terminie.
- Oprocentowanie kapitału (rzadziej): Sąd może (ale nie musi) ustalić, że spłata rozłożona na lata jest oprocentowana, aby chronić odbiorcę przed inflacją (zobacz: Waloryzacja spłat).
To może Cię zainteresować: Spłata rodzeństwa – wszystko co musisz wiedzieć
🎥 Zobacz wideo: Czy rodzeństwo musi mnie spłacić?
Przejęcie majątku to jedno, ale skąd wziąć pieniądze na spłatę? Co zrobić, gdy brat nie ma gotówki, a chce zatrzymać mieszkanie? Obejrzyj nagranie, by poznać mechanizmy prawne.
Historia Pana Tomasza – 3 lata oddechu
Pan Tomasz przejął po rodzicach gospodarstwo rolne, które było jego miejscem pracy i życia. Jego dwie siostry żądały natychmiastowej spłaty po 150 tys. zł każda. Pan Tomasz nie miał 300 tys. zł w gotówce, a bank odmówił kredytu ze względu na niskie dochody z roli. Groziła mu licytacja ojcowizny.
W sądzie walczyliśmy o zastosowanie art. 212 KC. Wykazaliśmy, że natychmiastowa spłata doprowadzi Pana Tomasza do ruiny i pozbawi go warsztatu pracy. Sąd zgodził się odroczyć pierwszą płatność o 1 rok (czas na zbiory i sprzedaż płodów rolnych), a resztę rozłożył na raty płatne przez kolejne 3 lata. Dzięki temu Pan Tomasz zachował ziemię i spłaca siostry z bieżących zysków, a nie z kredytu-pętli.
Przeczytaj także: Odsetki w sprawach spadkowych – jak je liczyć?
FAQ – Spłata spadkobierców w pytaniach
1. Czy sąd może zmusić mnie do sprzedaży domu?
Bezpośrednio nie, ale pośrednio tak. Jeśli żaden ze spadkobierców nie ma pieniędzy na spłatę pozostałych, sąd zarządzi tzw. dział cywilny. Oznacza to sprzedaż nieruchomości przez komornika (licytację). Uzyskana kwota (pomniejszona o wysokie koszty komornicze) zostanie podzielona między Was. To najgorszy scenariusz finansowy.
2. Czy mogę spłacić rodzeństwo „w naturze” (np. oddać działkę)?
Tak, jeśli rodzeństwo się na to zgodzi. Sąd nie może zmusić Twojej siostry, by zamiast gotówki przyjęła starą działkę na wsi. Ale w ramach ugody sądowej taka wymiana jest bardzo częsta i pozwala uniknąć przepływu gotówki.
3. Co jeśli wartość nieruchomości spadnie po wyroku?
Ryzyko bierze na siebie ten, kto przejął nieruchomość. Jeśli sąd ustalił spłatę 200 tys. zł na podstawie wyceny z 2024 roku, a w 2026 roku rynek się załamie i dom będzie wart połowę mniej – nadal musisz oddać rodzeństwu zasądzone 200 tys. zł. Wyrok jest prawomocny.
Nie podpisuj wyroku na własne finanse
Deklarowanie w sądzie „spłacę brata w miesiąc”, gdy nie masz promesy kredytowej z banku, to samobójstwo. Lepiej walczyć o dłuższy termin lub raty już na etapie postępowania, niż później tłumaczyć się przed komornikiem.
Inni czytali również: Sprzedaż licytacyjna – ostateczność w dziale spadku
Chcesz przejąć dom, ale przeraża Cię kwota spłaty dla rodzeństwa?
Pomogę Ci wynegocjować w sądzie korzystne raty lub odroczenie płatności.
