Śmierć partnera to tragedia. Brak ślubu i uznania dziecka to problem prawny
Często trafiają do mnie kobiety w dramatycznej sytuacji życiowej. Żyły w szczęśliwym związku nieformalnym (konkubinacie), urodziło się dziecko, ale partner „nie zdążył” pójść do Urzędu Stanu Cywilnego, by je uznać. Albo co gorsza – zmarł, gdy kobieta była jeszcze w ciąży.
W świetle prawa, jeśli nie było małżeństwa ani uznania ojcostwa, dziecko ma w akcie urodzenia „ojca nieznanego” (lub dane fikcyjne). Skutki są opłakane: dziecko nie dziedziczy po ojcu, nie należy mu się renta rodzinna z ZUS, a matka zostaje bez środków do życia. Czy sytuacja jest beznadziejna? Absolutnie nie. Polskie prawo pozwala na sądowe ustalenie ojcostwa po śmierci. To proces trudny, ale możliwy do wygrania.
⭐️ KLUCZOWA ZASADA ANNY KLISZ (Do zapamiętania):
Pozew o ustalenie ojcostwa po śmierci domniemanego ojca wnosi się przeciwko KURATOROWI ustanowionemu przez sąd (bo nie można pozwać osoby zmarłej). Masz na to czas do momentu, aż dziecko osiągnie pełnoletność. Potem (po 18. roku życia) tylko samo dziecko może wnieść taki pozew (ma na to 3 lata, do 21. urodzin).
Krok 1: Kogo pozwać, skoro on nie żyje?
To najczęstsze pytanie. W procesie cywilnym musi być powód (matka w imieniu dziecka) i pozwany. Ponieważ domniemany ojciec nie żyje, sąd ustanawia kuratora, który będzie reprezentował interesy zmarłego w procesie.
W praktyce oznacza to, że nie walczysz w sądzie bezpośrednio z „duchem”, ale z prawnikiem (kuratorem), którego zadaniem jest sprawdzanie dowodów. Często uczestnikami postępowania stają się też spadkobiercy zmarłego (np. jego rodzice lub dzieci z innego związku), którzy mogą bronić majątku przed nowym spadkobiercą.
Krok 2: Dowody – DNA to królowa dowodów
Jak udowodnić, że zmarły był ojcem? Sąd nie oprze się na samych zeznaniach sąsiadów czy zdjęciach z wakacji (choć są one pomocne jako uprawdopodobnienie). Kluczowa jest genetyka.
Skąd wziąć materiał do badań?
- Ekshumacja: To ostateczność, stosowana rzadko i tylko gdy nie ma innych opcji.
- Materiał z prosektorium/szpitala: Czasem, jeśli zgon nastąpił w szpitalu lub była sekcja zwłok, pobrano próbki (np. bloczki parafinowe). Można je wykorzystać.
- Badanie krewnych: To najczęstsza metoda. Biegły genetyk pobiera wymaz od dziecka, matki oraz rodziców zmarłego (dziadków dziecka) lub jego rodzeństwa. Na tej podstawie można z bardzo wysokim prawdopodobieństwem potwierdzić pokrewieństwo.
To może Cię zainteresować: Kto dziedziczy z ustawy? Zobacz, o co walczysz dla dziecka
Skutki wyroku: Spadek, Zachowek, Renta
Prawomocny wyrok ustalający ojcostwo działa wstecz (od chwili urodzenia). Zmienia się akt urodzenia dziecka – wpisane zostają dane ojca. Co to daje?
- Spadek: Dziecko staje się pełnoprawnym spadkobiercą ustawowym. Jeśli sprawa spadkowa już się odbyła (bez tego dziecka), można żądać jej wznowienia i zmiany postanowienia.
- Zachowek: Jeśli ojciec zostawił testament na kogoś innego, dziecko ma prawo do zachowku (i to w wysokości 2/3, bo jest małoletnie!).
- Renta rodzinna z ZUS: Dziecko otrzymuje zabezpieczenie finansowe do czasu zakończenia nauki.
🎥 Zobacz wideo: Kto dziedziczy z ustawy?
Ustalenie ojcostwa wprowadza Twoje dziecko do pierwszej grupy spadkowej. Zobacz, z kim będzie dzielić spadek i jakie udziały mu przypadną.
https://youtu.be/Kq2_2yV7T64
Historia Pani Anety – badania DNA z udziałem dziadków
Partner Pani Anety zginął w wypadku motocyklowym miesiąc przed narodzinami syna. Jego rodzice (dziadkowie) nie chcieli uznać wnuka, bojąc się, że Pani Aneta zabierze im mieszkanie po synu.
Wniosłyśmy pozew o ustalenie ojcostwa. Sąd zlecił badania DNA. Ponieważ ciało zostało skremowane, biegły pobrał materiał od rodziców zmarłego. Wynik był jednoznaczny: 99,99% prawdopodobieństwa pokrewieństwa. Sąd ustalił ojcostwo. Syn Pani Anety odziedziczył mieszkanie po ojcu w całości (jako jedyny spadkobierca, bo matka nie miała ślubu).
Przeczytaj także: Stwierdzenie nabycia spadku – co robić po wyroku?
FAQ – Ustalenie ojcostwa po latach
Czy mogę ustalić ojcostwo, jeśli ojciec był żonaty z inną kobietą?
Tak. Fakt pozostawania w związku małżeńskim z inną osobą nie przeszkadza w ustaleniu ojcostwa dziecka pozamałżeńskiego. Dziecko to będzie dziedziczyć na równi z dziećmi z małżeństwa.
Kto płaci za badania DNA?
Koszt badań to ok. 1500-2500 zł. Początkowo zaliczkę wpłaca strona wnioskująca (matka). Jeśli wygrasz sprawę, sąd zazwyczaj nakazuje zwrot kosztów od strony pozwanej lub pokrywa je Skarb Państwa (jeśli byłaś zwolniona z kosztów).
Czy po ustaleniu ojcostwa dziecko odpowiada za długi ojca?
Tak! Dziecko dziedziczy aktywa i pasywa. Warto sprawdzić, czy ojciec nie miał długów, zanim zaczniesz walkę o ojcostwo (choć małoletni jest chroniony dobrodziejstwem inwentarza).
Walcz o tożsamość i bezpieczeństwo
Ustalenie ojcostwa to nie tylko kwestia pieniędzy. To także prawo dziecka do wiedzy o własnym pochodzeniu i korzeniach. Nie bój się procedur – sądy rodzinne działają tu sprawnie.
Inni czytali również: Zachowek dla małoletniego – wyższa stawka (2/3)
Jesteś w podobnej sytuacji? Nie wiesz, jak napisać pozew przeciwko kuratorowi? Skontaktuj się ze mną. Pomogę Ci zabezpieczyć przyszłość Twojego dziecka.
Chcesz ustalić ojcostwo i uzyskać spadek?
