Odpowiedzialność za długi spadkowe

Warto pamiętać, że spadek to nie tylko aktywa, ale także zobowiązania spadkodawcy. Spadkobierca, który przyjmie spadek odpowiada za spłatę długów spadkowych. W skrajnych przypadkach zdarza się tak, że wysokość długów przekracza wartość całego majątku spadkowego. W takim wypadku przyjęcie spadku będzie wiązało się z koniecznością spłaty długów spadkodawcy ze szkodą dla spadkobiercy.

Spadkobierca może jednak uniknąć długów spadkowych. Wymaga to złożenia specjalnego oświadczenia o odrzuceniu spadku przed notariuszem albo przed sądem. Spadkobierca, który złożył takie oświadczenie jest traktowany na równi ze spadkobiercą, która zmarła przed spadkodawcą. Prawo spadkowe nakazuje traktowanie takiej osoby jak kogoś, kto nie dożył otwarcia spadku (czyli śmierci spadkodawcy). Spadkodawca, który odrzucił spadek w ogóle nie dziedziczy po spadkodawcy.

Bardzo ważne jest to, że oświadczenie o odrzuceniu spadku może zostać złożone przez spadkobiercę w terminie 6 miesięcy od dnia, w którym dowiedział się o tym, że jest spadkobiercą. Z reguły termin ten biegnie od chwili, kiedy spadkobierca dowie się o śmierci spadkodawcy. Może być jednak tak, że spadkobierca dowie się o tym później.

Przykład:

Spadkodawca ma dwójkę dzieci oraz siostrę. W takim wypadku dziedziczą tylko dzieci. Siostra nie ma żadnych praw do spadku. Dla dzieci spadkodawcy termin na odrzucenie spadku będzie biegł od dnia, w którym dowiedziały się o śmierci ojca.

Jeśli dzieci spadkodawcy odrzucą spadek uznaje się, że nie dożyły do otwarcia spadku. Oznacza to, że należy traktować spadkodawcę jako osobę bezdzietną. W takim wypadku po zmarłym bracie dziedziczy rodzeństwo. Zatem termin na odrzucenie spadku po zmarłym dla jego siostry rozpocznie swój bieg od chwili, kiedy ta dowiedziała się, że dzieci zmarłego odrzuciły spadek.

Zgodnie z prawem spadkowym upływ tego terminu oznacza, że spadek został przyjęty wprost, czyli, że spadkobiercy odpowiadają za długi spadkowe całym swoim majątkiem.

Prawo spadkowe dopuszcza także sytuacje pośrednią pomiędzy całkowitym odrzuceniem spadku, a przyjęciem go wprost wraz z odpowiedzialnością za wszystkie długi spadkowe.

Przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza

W niektórych sytuacjach może być tak, że spadek co prawda obciążają długi, ale wartość majątku spadkowego jest na tyle duża, że wszystkie zobowiązania można pokryć ze sprzedaży jedynie części tego majątku. Może być też tak, że nie ma pewności co do tego, czy wartość majątku wystarczy na pokrycie wszystkich długów. W takim wypadku warto przyjąć spadek z dobrodziejstwem inwentarza.

Taki sposób przyjęcia spadku również wymaga złożenia oświadczenia przed sądem lub notariuszem. Spadkobiercę obowiązują te same zasady i te same terminy, jak w przypadku odrzucenia spadku (6 miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o tytule swojego powołania).

Złożenie oświadczenia o przyjęciu spadku z dobrodziejstwem inwentarza ma taki skutek, że spadkobierca odpowiada za długi spadkowe do wysokości wartości majątku spadkowego.

Zatem jeżeli jego wartość przewyższa ilość zobowiązań spadkodawcy, wówczas spadkobierca będzie mógł spłacić wszystkie długi, a zachować spadek w całości. W ekonomicznym rozrachunku będzie go z korzyścią dla spadkobiercy.

Natomiast jeśli długi przekraczają wartość majątku spadkowego, to wówczas spadkobierca nie straci spłacając długi spadkowe, albowiem wierzyciele będą mogli dochodzić od niego wierzytelności o wartości nie przekraczającej wartości majątku spadkodawcy.