Dzisiaj zapraszamy Państwa do lektury wywiadu z radcą prawnym Anną Klisz. Pani Mecenas odpowie na pytanie, które zadaje sobie wiele osób. Jak nie odziedziczyć długów? Nie zawsze bowiem przyjęcie spadku oznacza, że wartość naszego majątku wzrośnie. Porozmawiamy o tym, jak zabezpieczyć się przed spłacaniem czyichś długów oraz jak ustalić, co wchodzi w skład spadku.
Dzień dobry, Pani Mecenas. Pierwsze pytanie nietypowe ? jak było na Dominikanie? 🙂
Świetnie! Przydał nam się odpoczynek wraz z wejściem w Nowy Rok. Z pewnością był to czas na naładowanie baterii.
Bardzo mnie to cieszy, przejdźmy zatem do wywiadu. Z jakimi skutkami wiąże się przyjęcie spadku?
Odpowiadając najogólniej, przyjmując spadek wchodzimy w sytuację majątkową spadkodawcy. Przejmujemy zatem jego aktywa (czyli, to co stanowi wartość dodatnią spadku, np. nieruchomość ? przyp. autora) oraz pasywa (czyli długi ? przyp. autora). W skład spadku wchodzi wszystko to, co posiadał zmarły, oprócz praw, które przysługiwały mu personalnie, np. służebność osobista.
Czy prawo zabezpiecza nas w jakiś sposób przed spłacaniem czyichś długów?
Tak. Parę lat temu miała miejsca nowelizacja prawa spadkowego. Po zmianach, wprawdzie jest możliwość, że nawet bez naszej wiedzy odziedziczymy czyjeś długi, ale nie będziemy za nie odpowiadać w całości.
Może Pani Mecenas rozwinąć tę myśl? Kiedy tak się dzieje?
Według przepisów spadkobierca w ciągu 6 miesięcy od dowiedzenia się o śmierci spadkodawcy może złożyć oświadczenie o przyjęciu bądź odrzuceniu spadku. Jeżeli w tym terminie nie złoży żadnego oświadczenia, to z mocy prawa przyjmuje spadek z dobrodziejstwem inwentarza. I właśnie przyjęcie spadku w ten sposób ogranicza odpowiedzialność spadkobiercy.
Na czym dokładnie polega przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza?
Przyjmując spadek w ten sposób, dziedziczymy spadek po zmarłym, ale za ewentualne długi spadkowe odpowiadamy tylko do wysokości wartości odziedziczonego spadku.
Czy może Pani Mecenas podać jakiś przykład?
Oczywiście. Jeżeli w skład spadku wchodził samochód o wartości 10 000 zł oraz pożyczka na 50 000 zł, to spadkobierca odpowiada za spłatę pożyczki do kwoty 10 000 zł.
Czyli przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza sprawia, że nie musimy z własnych pieniędzy spłacać długi spadkowe?
Nie do końca. Problem w tym, że wprawdzie zakres odpowiedzialności jest ograniczony kwotowo, ale za dług odpowiadamy całym swoim majątkiem. Zatem, posiłkując się wcześniejszym przykładem, to nie jest tak, że za pożyczkę po zmarłym odpowiadamy odziedziczonym samochodem. Za tę pożyczkę, do kwoty 10 000 zł odpowiadamy wszystkim, co mamy. Zatem wierzyciel może np. ściągnąć 10 000 zł z naszej pensji. Warto o tym pamiętać. Dodatkowo, jeżeli sprawa trafi do sądu, a potem komornika, to do kwoty 10 000 zł dojdą jeszcze koszty sądowe i komornicze, które mogą znacznie zwiększyć kwotę zadłużenia.
A jeżeli nie zdecydujemy się na przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza, to jakie jeszcze mamy możliwości?
Spadek możemy przyjąć wprost lub odrzucić. Przyjęcie spadku wprost oznacza, że dziedziczymy wszystko po zmarłym i odpowiadamy za jego wszystkie długi całym swoim majątkiem. Odrzucenie spadku natomiast skutkuje tym, że ze spadku nie otrzymujemy nic i przechodzi on dalej na naszych spadkobierców.
Jak to przechodzi na spadkobierców? Np. na nasze dzieci?
Tak, dokładnie. Jeżeli spadek zostanie odrzucony, to od tego momentu spadkobiercy osoby, która spadek odrzuciła, mają 6 miesięcy na złożenie oświadczenia o przyjęciu bądź odrzuceniu spadku.
Można znowu prosić o przykład?
Załóżmy, że dorosły syn odrzuca spadek po swoim ojcu. W jego miejsce wchodzą jego dzieci (czyli wnuki spadkodawcy). Mają one 6 miesięcy od dnia odrzucenia spadku przez ojca, na złożenie własnego oświadczenia co do spadku.
W jaki sposób można odrzucić spadek?
Spadkobierca, jeżeli jest dorosły składa odpowiednie oświadczenie przed sądem lub notariuszem. Jeżeli natomiast jest niepełnoletni, oświadczenie w jego imieniu składają opiekunowie prawni po uzyskaniu zgody sądu opiekuńczego.
Dziękuję za wyjaśnienie. Wracając do dziedziczenia długów. Jak dowiedzieć się, co wchodzi w skład spadku?
Nie jest to łatwy proces. Istnieją dwie drogi do poznania sytuacji majątkowej spadkodawcy. Jedna jest dokładniejsza, oficjalna, ale dużo droższa, a druga tańsza i najczęściej mniej dokładna.
Proszę o opisanie tych możliwości.
Pierwsza to sporządzenie spisu inwentarza spadku przez komornika. Spadkobierca może zwrócić się do sądu ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy z wnioskiem o sporządzenie takiego spisu przez komornika. Ustala on, co dokładnie wchodzi w skład spadku. Komornik pobiera jednak wynagrodzenie za sporządzenie takiego dokumentu. Jest to niemały koszt. Obecnie ponad 500 zł za każdą rozpoczętą godzinę pracy. (Komornik pobiera 10% przeciętnego wynagrodzenia za każdą godzinę ? przyp. autora).
A druga opcja ? ta tańsza?
Polega na samodzielnym ustaleniu, co wchodzi w skład spadku. W tym celu najpierw trzeba zebrać jak najwięcej informacji o zmarłym. Warto udać się do instytucji publicznych, takich jak gmina, ZUS, czy Urząd Skarbowy i zapytać, czy zmarły nie miał zadłużenia. Warto również odwiedzić wspólnotę, czy spółdzielnię mieszkaniową, dostawców mediów, itp. Im więcej informacji, tym lepiej. Jeżeli spadkodawca miał nieruchomość, koniecznie trzeba zajrzeć do jej księgi wieczystej w poszukiwaniu hipoteki. Często przy ustalaniu składu masy spadkowej bardzo pomocna jest rozmowa z sąsiadami, czy innymi osobami z rodziny. Warto również przejrzeć dokumenty spadkodawcy w poszukiwaniu korespondencji od firm windykacyjnych, czy umów o pożyczki.
Takie instytucje bez problemu udzielą nam informacji?
Tak, pod warunkiem, że będziemy mieli ze sobą akt zgonu spadkodawcy.
I co dalej, jak już zbierzemy informacje?
Wszystkie zebrane przez nas informacje należy umieścić w wykazie inwentarza rzeczy spadkowych. Dokument ten sporządza się na specjalnym formularzu udostępnionym przez Ministerstwo Sprawiedliwości. (Wzór formularza dostępny jest TUTAJ (przyp. autora). Następnie składamy go do sądu.
Jakie korzyści daje nam wykaz inwentarza spadku?
Długi spadkowe spłacamy według danych zawartych w inwentarzu. Jeżeli zrobimy to rzetelnie, to odpowiadamy tylko za długi umieszczone w inwentarzu do wartości składników majątkowych tam wskazanych.
A co jeżeli się pomylimy lub zapomnimy coś dopisać?
Jeżeli spadkobierca umyślnie zatai jakąś informację i nie wpisze danych o jakimś składniku majątkowym, to traci ochronę polegającą na ograniczeniu jego odpowiedzialności. Jeżeli zaś dołoży należytej staranności przy sporządzeniu wykazu, a mimo to, potem okaże się, że jeszcze coś powinno się w nim znaleźć ? wykaz można uzupełnić.
Super. Przekazała nam Pani dużo praktycznej wiedzy. Dziękujemy za rozmowę.
Również dziękuję.
Przeczytaj także pozostałe wywiady z Radcą Prawną Anną Klisz:
- Rodzaje testamentów ? wywiad z radcą prawnym Anną Klisz
- Przebaczenie w prawie spadkowym ? wywiad z radcą prawnym Anną Klisz
- Zachowek ? najciekawsze pytania ? wywiad z radcą prawnym Anną Klisz
- Odwołanie testamentu ? wywiad z radcą prawnym Anną Klisz
- Dziedziczenie nasciturusa – wywiad z radcą prawnym Anną Klisz
- Stwierdzenie nabycia spadku w jednym postępowaniu – wywiad z radcą prawnym Anną Klisz
