Czy brak daty w testamencie własnoręcznym powoduje jego nieważność
Wyobraź sobie taką scenę: po śmierci bliskiej osoby porządkujesz dokumenty w jej biurku. W jednej z szuflad, między starymi rachunkami, znajdujesz kartkę zapisaną odręcznie. To testament! Czujesz ulgę, bo wola zmarłego wydaje się jasna. Ale po chwili Twoja ulga zamienia się w niepokój. Czytasz dokument raz, drugi, trzeci… Jest podpis, jest treść, ale nigdzie nie ma daty.
W Twojej głowie pojawia się panika: „Czy ten papier jest cokolwiek wart? Czy przez brak daty cały majątek trafi w niepowołane ręce?”.
Jako radca prawny, który widział setki takich dokumentów, chcę Cię uspokoić. Brak daty nie zawsze oznacza, że testament jest nieważny. Prawo w tej kwestii jest bardziej elastyczne, niż mogłoby się wydawać, choć diabeł – jak zawsze – tkwi w szczegółach. W tym artykule wyjaśnię Ci, kiedy data jest kluczowa, a kiedy sąd przymknie oko na jej brak.
⭐️ KLUCZOWA ZASADA ANNY KLISZ (Do zapamiętania):
Brak daty w testamencie własnoręcznym powoduje jego nieważność TYLKO wtedy, gdy wywołuje wątpliwości co do zdolności spadkodawcy do testowania (np. czy był wtedy zdrowy psychicznie) lub co do wzajemnego stosunku kilku testamentów (nie wiemy, który był ostatni).
Co musi zawierać testament własnoręczny?
Aby testament własnoręczny (nazywany przez prawników holograficznym) był ważny, musi spełnić trzy podstawowe warunki:
- Musi być napisany w całości pismem ręcznym spadkodawcy.
- Musi być podpisany przez spadkodawcę.
- Powinien być opatrzony datą.
Zwróć uwagę na słowo „powinien”. O ile brak podpisu lub napisanie testamentu na komputerze dyskwalifikuje dokument całkowicie, o tyle brak daty jest traktowany łagodniej. Kodeks cywilny mówi wprost: brak daty nie pociąga za sobą nieważności testamentu własnoręcznego, jeżeli nie wywołuje wątpliwości.
To może Cię zainteresować: Jak można sporządzić testament, żeby był ważny?
Kiedy brak daty „zabije” testament? Dwa wyjątki
Sąd uzna testament bez daty za nieważny w dwóch konkretnych przypadkach. Musisz o nich wiedzieć, jeśli zamierzasz taki testament złożyć w sądzie lub go podważyć.
1. Wątpliwości co do zdolności testowania
Załóżmy, że Twój ojciec sporządził testament bez daty. Przez ostatnie 3 lata życia cierpiał na zaawansowaną chorobę Alzheimera, która wyłączała świadomość (brak zdolności testowania). Jednak 5 lat temu był całkowicie zdrowy. Skoro nie ma daty, to skąd sąd ma wiedzieć, czy ojciec napisał testament w chwili, gdy był zdrowy, czy gdy był już chory? W takiej sytuacji brak daty może doprowadzić do tego, że zostanie stwierdzona nieważność testamentu.
2. Wątpliwości co do kolejności testamentów
Spadkodawca pozostawił dwa testamenty. W jednym powołuje do spadku córkę, w drugim syna. Jeden testament ma datę (np. 2020 rok), a drugi nie ma daty. Prawo mówi, że testament późniejszy odwołuje wcześniejszy. Ale skoro na jednym nie ma daty, to nie wiemy, który był „późniejszy”. Wtedy ten bez daty może okazać się nieważny.
🎥 Zobacz wideo: Testament bez daty – co robić?
Temat braku daty budzi wiele emocji na sali sądowej. Nagrałam na ten temat specjalny materiał, w którym tłumaczę te zawiłości na kolejnych przykładach. Obejrzyj koniecznie!
Jak ustalić datę za pomocą dowodów?
Tytułowe pytanie brzmiało: czy testament jest nieważny, jeśli datę można ustalić? Odpowiedź brzmi: jeśli datę da się ustalić (nawet w przybliżeniu), to testament jest WAŻNY.
W postępowaniu o stwierdzenie nabycia spadku sąd może przeprowadzić prawdziwe śledztwo. Jakimi dowodami można się posłużyć?
- Treść testamentu: Spadkodawca mógł napisać: „W dniu moich 70. urodzin zapisuję wszystko żonie”. Jeśli wiemy, kiedy miał urodziny, znamy datę.
- Zdarzenia z życia: „Sporządzam ten testament w dniu wybuchu wojny na Ukrainie”.
- Świadkowie: Ktoś mógł widzieć moment pisania testamentu.
- Badanie papieru i atramentu: W skrajnych przypadkach biegły sądowy może określić wiek dokumentu.
Jeżeli te dowody pozwolą usunąć wątpliwości co do zdolności spadkodawcy lub kolejności testamentów – dokument się obroni.
Przeczytaj także: Testament ustny – alternatywa dla pisemnego?
Historia Pana Marka – szczęście w nieszczęściu
Pamiętam sprawę Pana Marka. Jego wujek zostawił testament, w którym przepisał mu mieszkanie, ale zapomniał wpisać daty. Rodzina chciała podważyć ten dokument, twierdząc, że wujek pod koniec życia „nie wiedział, co robi”. Sytuacja wyglądała groźnie.
Zauważyliśmy jednak, że w treści testamentu wujek napisał: „Mieszkanie to zapisuję Markowi, bo wczoraj urodził mu się syn, a mój chrześniak, Kubuś”. Data urodzenia Kubusia była oczywiście znana i udokumentowana aktem urodzenia. To wystarczyło! Sąd uznał, że datę da się odtworzyć (dzień po urodzinach Kubusia), a w tym czasie wujek był w pełni sił umysłowych. Testament został uznany za ważny.
FAQ – Najczęstsze pytania o brak daty w testamencie
Czy mogę dopisać datę do znalezionego testamentu?
Absolutnie NIE! To byłoby sfałszowanie dokumentu (przerobienie), co jest przestępstwem. Taki testament stałby się nieważny, a Ty mógłbyś zostać uznany za niegodnego dziedziczenia.
Czy data musi być dzienna? Co z zapisem „Wielkanoc 2022”?
Data nie musi być w formacie DD-MM-RRRR. Zapisy takie jak „Wielkanoc 2022” czy „w dniu ślubu córki” są wystarczające, o ile pozwalają na ustalenie momentu sporządzenia pisma.
Czy testament notarialny musi mieć datę?
Tak, każdy testament musi mieć datę. Jednak w przypadku testamentów notarialnych o datę dba notariusz i tam pomyłki praktycznie się nie zdarzają. Problem dotyczy głównie testamentów domowych.
Nie niszcz testamentu bez daty!
Jeśli znalazłeś taki dokument, nie wyrzucaj go. To nadal może być ważny dowód woli zmarłego. Z drugiej strony – jeśli ktoś próbuje użyć przeciwko Tobie testamentu bez daty, a masz podejrzenia, że powstał on w podejrzanych okolicznościach, masz prawo się bronić.
Inni czytali również: Podważenie testamentu a zachowek – jak to działa?
Każda taka sprawa wymaga indywidualnej analizy dowodów. Jeśli potrzebujesz pomocy w ocenie ważności testamentu, zapraszam do kontaktu.
Masz problem z testamentem bez daty?
